Axit folic là dưỡng chất rất quan trọng đối với sức khỏe mọi người, nhất là phụ nữ mang thai. Bạn có thể nhận được axit folic từ thực phẩm, thuốc hay thực phẩm chức năng. Vậy axit folic là gì?

Mục lục

Axit folic là gì?

Axit folic có tác dụng gì?

Phòng ngừa dị tật bẩm sinh và biến chứng thai kỳ

Điều trị chứng thiếu folate

Tăng cường sức khỏe não bộ

Điều trị các rối loạn sức khỏe tâm thần

Giảm nguy cơ mắc bệnh tim

Một số lợi ích tiềm năng khác

Vì sao cần bổ sung axit folic cho bà bầu?

Axit folic có trong thực phẩm nào?

Ai cần bổ sung axit folic?

Liều dùng thuốc bổ sung axit folic

Những chỉ định cần nhớ khi dùng thuốc axit folic

Nhận diện các dấu hiệu thiếu axit folic trong cơ thể

Bổ sung thừa axit folic có sao không?

Cơ thể cần được cung cấp đầy đủ các dưỡng chất để khỏe mạnh, trong đó đặc biệt phải kể đến axit folic.

1. Axit folic là gì?

Folate, còn được gọi là vitamin B9, là một loại vitamin B có tự nhiên trong một số loại thực phẩm. Axit folic chính là một dạng của folate mà các nhà sản xuất thêm vào các chất bổ sung vitamin và thực phẩm tăng cường.

Mặc dù axit folic là một phiên bản nhân tạo của vitamin B9, nhưng thực chất các vitamin này rất khác biệt. Axit folic tổng hợp khác với folate về cấu trúc và có những tác dụng sinh học hơi khác nhau trong cơ thể. Tuy nhiên, cả hai đều được coi là đóng góp vào chế độ ăn uống đầy đủ.

Trong khi folate được tìm thấy trong một số thực phẩm động vật và thực vật, bao gồm rau bina, cải xoăn , bông cải xanh , bơ, trái cây họ cam quýt, trứng và gan bò. Thì axit folic được thêm vào thực phẩm như bột mì, ngũ cốc ăn sáng sẵn và bánh mì. Axit folic cũng được bán ở dạng cô đặc trong thực phẩm chức năng.

Cơ thể sử dụng folate cho một loạt các chức năng quan trọng, bao gồm:

Tổng hợp, sửa chữa và metyl hóa - bổ sung nhóm metyl - của DNA

Phân chia tế bào

Chuyển đổi homocysteine thành methionine, một axit amin được sử dụng để tổng hợp protein hoặc chuyển đổi thành S-adenosylmethionine (SAMe), một hợp chất hoạt động như một nhà tài trợ methyl chính trong cơ thể bạn và cần thiết cho nhiều phản ứng tế bào

Hỗ trợ sự trưởng thành của các tế bào hồng cầu

2. Axit folic có tác dụng gì?

Chính vì axit folic cũng như folate đều tham gia vào nhiều hoạt động khác nhau của cơ thể, cho nên axit folic mang đến nhiều lợi ích sức khỏe như:

2.1 Phòng ngừa dị tật bẩm sinh và biến chứng thai kỳ

Một trong những công dụng phổ biến nhất của việc bổ sung axit folic và folate là ngăn ngừa dị tật bẩm sinh , đặc biệt là dị tật ống thần kinh, bao gồm tật nứt đốt sống và chứng thiếu não - khi trẻ sinh ra không có bộ phận não hoặc hộp sọ.

Thông thường, phụ nữ mang thai thường sẽ được kê thêm thuốc bổ sung axit folic để ngăn ngừa dị tật bẩm sinh thai nhi cũng như ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến thai kỳ, bao gồm tiền sản giật . ( 1 )

2.2 Điều trị chứng thiếu folate

Cả axit folic và folate bổ sung đều được sử dụng để điều trị tình trạng thiếu folate.

Thiếu folate có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm chế độ ăn uống không đủ chất, phẫu thuật, mang thai, nghiện rượu và các bệnh kém hấp thu. Sự thiếu hụt này sẽ dẫn đến những tác dụng phụ nghiêm trọng như thiếu máu hồng cầu, dị tật bẩm sinh, suy giảm tâm thần, suy giảm chức năng miễn dịch và trầm cảm. ( 2 )

2.3 Tăng cường sức khỏe não bộ

Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng, bổ sung axit folic có tác dụng cải thiện chức năng não ở những người bị suy giảm trí tuệ và giúp điều trị bệnh Alzheimer . ( 3 )

2.4 Điều trị các rối loạn sức khỏe tâm thần

Những người bị trầm cảm đã được chứng minh là có lượng folate trong máu thấp hơn những người không bị trầm cảm. Tuy nhiên, nếu được bổ sung axit folic và folate có thể sẽ làm giảm các triệu chứng trầm cảm khi được sử dụng cùng với thuốc chống trầm cảm. ( 5 ) ( 6 )

2.5 Giảm nguy cơ mắc bệnh tim

Bổ sung các chất bổ sung dựa trên folate, bao gồm cả axit folic, có thể giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ mắc các yếu tố nguy cơ bệnh tim.

Mức độ cao của axit amin homocysteine có liên quan đến việc tăng nguy cơ phát triển bệnh tim. Tuy nhiên, folate lại đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa homocysteine. Đồng thời, bổ sung axit folic có thể làm giảm mức homocysteine và nguy cơ mắc bệnh tim. ( 7 ) ( 8 )

2.6 Một số lợi ích tiềm năng khác

Một số nghiên cứu cho thấy, sử dụng axit folic có liên quan đến việc điều trị một số bệnh lý như: bệnh tiểu đường , tình trạng viêm nhiễm, bệnh thận, giảm tác dụng phụ của thuốc, tăng khả năng sinh sản. Tuy nhiên, những nghiên cứu về những tác dụng này vẫn chưa đầy đủ, cần có thêm nhiều nghiên cứu chuyên sâu để chứng minh những tác dụng này của axit folic.

3. Vì sao cần bổ sung axit folic cho bà bầu?

Như đã nói, axit folic đóng vai trò thiết yếu đối với quá trình tăng trưởng và sự phát triển của thai nhi . Ví dụ, nó cần thiết cho sự phân chia tế bào và phát triển mô. Đây là lý do tại sao có mức folate tối ưu là quan trọng cả trước và trong khi mang thai.

Bổ sung axit folic trước và trong khi mang thai sẽ giúp ngăn ngừa các bất thường về ống thần kinh ở thai nhi.

Ngoài ra, axit folic cũng có tác dụng làm giảm nguy cơ sinh non , bất thường về tim và hở hàm ếch, cải thiện sự phát triển thần kinh và chức năng não ở trẻ em, cũng như bảo vệ chống lại các rối loạn phổ tự kỷ .

4. Axit folic có trong thực phẩm nào?

Bổ sung axit folic từ thực phẩm tự nhiên vẫn được ưu tiên hơn cả do đáp ứng được cơ bản nhu cầu của cơ thể và cung cấp đa dạng dinh dưỡng tốt cho sức khỏe.

Axit folic có trong thực phẩm chức năng và thực phẩm tăng cường, bao gồm bánh mì, bột, ngũ cốc và ngũ cốc. Ngoài ra, trong tự nhiên cũng có rất nhiều loại thực phẩm có hàm lượng folate cao tự nhiên như: gan bò, cải bó xôi, măng tây,....

5. Ai cần bổ sung axit folic?

Hầu hết mọi người đều nhận đủ folate từ chế độ ăn uống và thiếu folate là rất hiếm khi xảy ra. Do đó, chỉ những người có nhu cầu cao với axit folic hoặc thiếu hụt axit folic mới cần bổ sung thêm vi chất này bằng nguồn thuốc và thực phẩm chức năng.

Thuốc axit folic hiện nay được bào chế với nhiều dạng như: thuốc tiêm, viên nang mềm, viên nang cứng, viên nén,… Trong đó, dạng viên nang là phổ biến nhất, được chế tạo ở nhiều mức hàm lượng khác nhau, phù hợp với đối tượng cần bổ sung khác nhau.

5.1 Liều dùng thuốc bổ sung axit folic

Liều dùng axit folic với các đối tượng khác nhau sẽ khác nhau. Dưới đây là một số nhóm đối tượng thường gặp:

Trẻ từ 0–6 tháng: 65 mcg

Trẻ từ 7-12 tháng: 80 mcg

Trẻ từ 1–3 tuổi: 150 mcg

Trẻ từ 4–8 tuổi: 200 mcg

Trẻ từ 9–13 tuổi: 300 mcg

Trẻ từ 14–18 tuổi: 400 mcg

Người từ 19 tuổi trở lên: 400 mcg

Phụ nữ đang hoặc có thể mang thai nên bổ sung 400–800 mcg axit folic mỗi ngày. Những người bị nứt đốt sống hoặc tiền sử gia đình bị dị tật ống thần kinh uống 4.000 mcg mỗi ngày. Và những người đang cho con bú nên dùng khoảng 500 mcg mỗi ngày.

5.2 Những chỉ định cần nhớ khi dùng thuốc axit folic

Thuốc axit folic là các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng giúp cơ thể bổ sung axit folic. Tác dụng của chúng thường là giúp cơ thể sản sinh tế bào máu, ngăn ngừa đột biến DNA tiền ung thư, giúp điều trị chứng thiếu máu và thiếu axit folic. Trong điều trị một số bệnh lý thiếu máu ác tính, axit folic cũng được sử dụng kết hợp với thuốc điều trị khác.

Ngoài ra, thuốc axit folic còn có chỉ định cho 1 số đối tượng khác như:

Phụ nữ mang thai, nhất là người đang điều trị lao hoặc sốt rét.

Người thiếu hụt axit folic do chế độ ăn nghèo nàn.

Người sử dụng thuốc kháng axit folic trong điều trị bệnh tan máu, động kinh,…

6. Nhận diện các dấu hiệu thiếu axit folic trong cơ thể

Thiếu folate xảy ra khi không có đủ folate hoặc axit folic trong cơ thể. Điều này có thể dẫn đến một loại thiếu máu gọi là thiếu máu hồng cầu khổng lồ.

Trong thời kỳ mang thai, thiếu axit folic làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh.

Một số triệu chứng của thiếu axit folic bao gồm:

Mệt mỏi

Khó tập trung

Đau đầu

Cáu gắt

Tim đập nhanh

Vết loét trên lưỡi và bên trong miệng

Thay đổi màu da, tóc hoặc móng tay

Khó chịu, nhức đầu, tim đập nhanh và khó thở

Một số nhóm có nguy cơ thiếu axit folic cao bao gồm:

Những người bị rối loạn sử dụng rượu

Phụ nữ mang thai

Những người trong độ tuổi sinh đẻ

Những người có tình trạng ảnh hưởng đến sự hấp thụ chất dinh dưỡng, bao gồm IBD và bệnh celiac

Những người mắc chứng đa hình MTHFR

7. Bổ sung thừa axit folic có sao không?

Axit folic hòa tan trong nước, phần lớn lượng dư thừa axit folic sẽ được đào thải qua nước tiểu. Do đó, không có nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng liên quan đến việc uống quá nhiều axit folic.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm hoi, dư thừa axit folic có thể khiến bạn tăng nguy cơ mắc bệnh tự kỷ, che giấu sự thiếu hụt vitamin B12 , sa sút tinh thần và suy giảm chức năng miễn dịch.

Đó là lý do vì sao các trường hợp bổ sung axit folic bằng thuốc hoặc thực phẩm chức năng đều được khuyến cáo nên tham khảo thêm ý kiến từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

Như vậy, axit folic là dạng tổng hợp của folate, một loại vitamin B quan trọng. Hầu hết chúng ta đều nhận đủ axit folic và folate từ chế độ ăn uống hàng ngày, tuy nhiên, những người có nguy cơ bị thiếu hụt và phụ nữ có thể mang thai có thể cần bổ sung axit folic từ thuốc hay các thực phẩm chức năng.

---

---